Leestijd: 3,5 minuten
In andere blogs over het thema mindset is duidelijk geworden dat de manier waarop je in het leven staat – jouw gedachten, gevoelens en overtuigingen – een grote invloed heeft op jouw lichamelijke gezondheid en levensverwachting. Dit blijkt keer op keer uit wetenschappelijke studies. Maar er is ook veel wetenschappelijk onderzoek gedaan naar de effecten van mindset op mentaal welbevinden en maatschappelijk functioneren.
Positieve psychologie
Sinds de opkomst van de positieve psychologie is hier steeds meer aandacht voor gekomen. Positieve psychologie is de tak van de psychologie die zich richt op de positieve zijde van het menselijk bestaan. Dit in tegenstelling tot de psychologie die van oudsher vooral bezig is met het onderzoeken van de mechanismen van disfunctioneren zoals psychische klachten en stoornissen.
In de positieve psychologie staan emotioneel, psychologisch en sociaal welbevinden centraal. Welbevinden bestaat uit een drietal componenten, te weten het ervaren van maatschappelijke betrokkenheid, het ervaren van plezier en het ervaren van persoonlijke groei. Wetenschappelijke studies tonen aan dat welbevinden beschermt tegen psychische ziektebeelden. Als mensen zowel emotioneel, psychologisch als sociaal een hoge mate van welbevinden ervaren spreekt men over floreren.
Broaden-and-build– theorie
Volgens de broaden-and-build- theorie (verbreden en opbouwen) van Barbara Fredrickson uit 2001 leiden positieve emoties tot optimaal functioneren. Voorbeelden van positieve emoties zijn interesse, liefde, dankbaarheid en sereniteit. Positieve emoties dragen bij aan een verbreding van de aandacht, het handelen en de cognitie (het broaden-effect). Cognitie is het vermogen om kennis op te nemen en verwerken maar ook waarnemen, denken, taal, bewustzijn, geheugen, aandacht en concentratie. Het verbreedeffect zien we als plezier aanzet tot spel en creativiteit. Maar positieve emoties zorgen ook voor het opbouwen van langdurige hulpbronnen (het build-effect) zoals fysieke fitheid, inschattingsvermogen en sociale contacten.
Mentale en maatschappelijke voordelen van optimisme
Maar er zijn nog meer gunstige effecten verbonden aan een positieve mindset als het gaat om mentaal welbevinden en maatschappelijk functioneren. In ‘De maatschappelijke effecten van positief denken, Een systematisch literatuuronderzoek’ concludeert onderzoeker en gedragswetenschapper Lieke Kamphuis dat optimistische mensen:
- in moeilijke tijden meer kwaliteit van leven en subjectief welzijn ervaren dan meer pessimistisch ingestelde mensen;
- minder vermijdend zijn;
- bij onzekerheid eerder de beste uitkomst verwachten;
- ambitieuzere doelen stellen;
- meer vertrouwen hebben dat zij hun doelen zullen bereiken;
- beschikken over een groot doorzettingsvermogen en
- gedrag kiezen dat bevorderlijk is voor het behalen van het gewenste doel;
- beter opgewassen zijn tegen onverwachte, negatieve gebeurtenissen;
- veerkrachtiger zijn in het omgaan met stressvolle problemen en stressopwekkende emoties;
- beter presteren op academisch, professioneel, sociaal en sportief gebied. Zo wordt optimisme gezien als een karaktereigenschap van succesvolle ondernemers en zou optimisme leiden tot succesvollere carrières en betere studieresultaten.
Maar optimisme wordt ook gelinkt aan een groter sociaal netwerk, meer stabiele vriendschappen en minder eenzaamheid in ouderen.
Twee soorten optimisme
Optimisme is ‘de neiging om gunstige uitkomsten te verwachten’. Deze vorm van optimisme noemt men ook wel dispositioneel optimisme en heeft te maken met aanleg. Geschat wordt dat dispositioneel optimisme voor ongeveer vijfentwintig procent terug te voeren is op genetische aanleg. Een optimistische attributiestijl gaat daarentegen over de manier waarop iemand bepaalde gebeurtenissen verklaart. Daarbij gaat men ervan uit dat toekomstige verwachtingen zijn gebaseerd op interpretaties van gebeurtenissen uit het verleden. Optimistische mensen wijten tegenslagen aan tijdelijke, externe en specifieke factoren terwijl pessimisten hun problemen vaak toeschrijven aan permanente, interne en universele oorzaken.
Optimisme kun je leren!
Dispositioneel optimisme kan worden vergroot door gebruik te maken van positieve visualisatie. Visualisatie is een ideaal middel om optimistischer te worden omdat optimisme sterk verbonden blijkt met de capaciteit om een positieve toekomst levendig voor je te kunnen zien. Met visualisatie train je jezelf om een positieve toekomstverwachting te hebben. Deze ‘Best Mogelijke Zelf-methode’ begint met het gedetailleerd opschrijven van een toekomstvisie van alles wat iemand wil bereiken. Daarna moet dit toekomstbeeld gedurende vijf minuten zo levendig mogelijk worden gevisualiseerd, inclusief het oproepen van de daarbij behorende gevoelens. Omdat je hersenen vrijwel geen verschil kunnen zien tussen een ware en een ingebeelde situatie kan visualisatie ertoe leiden dat de voorgestelde beelden als echt worden ervaren. Na het herhalen van zo’n visualisatie gedurende een aantal dagen zag men een constante toename in optimisme die ook na afloop van de twee weken durende training bleef bestaan.
Maar ook een optimistische attributiestijl kan worden aangeleerd. Door het bijhouden van een speciaal dagboek worden mensen uitgedaagd om hun pessimistische interpretaties van gebeurtenissen te vervangen door meer optimistische waarbij tegenslagen worden geweten aan tijdelijke, externe en specifieke factoren en successen juist aan stabiele, interne en globale factoren.
Punt van aandacht
Optimisme is niet altijd ‘goed’ en pessimisme is niet altijd ‘slecht’. Beide hangen af van persoonskenmerken, cultuur en de specifieke omstandigheden van het geval.’Blind optimisme’ kan soms zelfs leiden tot het niet nemen van eigen verantwoordelijkheid, een te afwachtende of juist een te overmoedige houding die onder omstandigheden wel degelijk ook negatieve consequenties kan hebben.
Dankbaarheid
Behalve optimisme is dankbaarheid een positieve emotie waarnaar veel wetenschappelijk onderzoek is gedaan. Uit studies komt naar voren dat mensen die dankbaar zijn het positieve in de wereld waarderen en meer bereid zijn anderen te helpen. Daarom leidt dankbaarheid aantoonbaar tot een toename van andere positieve emoties die op hun beurt weer leiden tot meer welbevinden.
Een eenvoudige manier om zelf meer dankbaarheid te ervaren is het bijhouden van een dankbaarheidsdagboek waarin je dagelijks een drietal dingen noteert waarvoor je die dag dankbaar bent. Of je doet de tien vinger dankbaarheidsoefening waarbij je vlak voor het slapen gaan per vinger één iets benoemt waarvoor je die dag erkentelijk bent.
Samengevat heeft een positieve mindset dus een positieve invloed op jouw geestestoestand en maatschappelijk functioneren.
Heb jij zelf een positieve ervaring op dit vlak die je wilt delen met anderen, laat dan onderaan deze blog jouw reactie achter!
Wil jij meer mentaal welbevinden ervaren, jouw prestaties verder verbeteren of leren hoe je meer veerkracht ontwikkelt? Klik dan hier op ons ruime aanbod!
Lees Interacties