Judith M. Kocken werkt al meer dan 25 jaar als regulier kinderarts en wetenschappelijk onderzoeker. Daarnaast werkt ze als natuurgeneeskundig arts en is ze auteur van het boek ‘Kinderbuik’. Vanuit haar eigen praktijk Kinderbuik & Co behandelt ze kinderen, jongeren en volwassenen met langdurige lichamelijke of psychosociale klachten waarbij lichaam, denkgeest, emoties, gezin en ziel aandacht krijgen, zodat het zelfhelende vermogen van de mens wordt geactiveerd. Pascale Bruinen ging met haar het gesprek aan over een holistische benadering van geneeskunde, het belang van jezelf mogen zijn en hoe je de regie kunt (her)nemen over je eigen gezondheid en geluk.
Op je website heb je het over ‘regie krijgen over je eigen gezondheid’. Hoe belangrijk is dat voor je en waarom?
Dat is voor mij de les van het leven. We leven in een maatschappij waarin het lijkt alsof we afhankelijk zijn van andere mensen, situaties of omstandigheden, maar dat is niet blijvend. Je kunt nog zoveel spullen hebben of nog zo’n goede baan, wanneer er een leegte is van binnen kan die nooit met iets van buitenaf worden opgevuld. Geluk is niet te koop. Als je erkent dat er leegte, verdriet of pijn is en daarvoor de verantwoordelijkheid neemt door je af te vragen wie je bent en wat je kunt doen – als je dat wat er is ziet als een boodschap – dan ben je in staat zelf aan het stuur van je eigen leven en gezondheid te gaan staan. Waar je nu bent is het gevolg van waar je eerder was. Het nu mag je onder ogen komen, zodat je zelf de regie neemt om de toekomst in positieve zin te kunnen veranderen. Meestal hoef je hier weinig voor te doen of te veranderen maar alleen je aandacht te richten op je eigen binnenwereld.
Hoe help jij mensen daarbij?
Door mensen ervan bewust te maken dat ze uit balans zijn geraakt. Dat komt omdat geen enkel mens perfect is, dat is normaal. Maar dat ontkennen of negeren we. Als er dan klachten ontstaan gaan we naar de dokter voor de oplossing van dat fysieke of mentale probleem maar in plaats daarvan krijgen we slechts een tijdelijke onderdrukking. Bij acute problemen heb je een ziekenhuis nodig. Chronische problemen, die er tegenwoordig het meeste zijn, vragen een heel andere benadering, of dat nou buikpijn, moeheid of somberheid is. Als je zegt: ‘Waar ik nu ben doet wel pijn, maar dat mag er zijn’, kun je op een positieve manier over jezelf gaan denken. Zo ga je dingen op een andere manier doen en gaat je lichaam zich aanpassen. Je lichaam wil het liefste met je samenwerken. Zoveel mensen hebben een zelfkritisch stuk dat weinig constructief is. Waarom vergelijken we ons steeds met anderen? Wat iemand anders doet is in wezen niet belangrijk. Mensen van dit hele plaatje bewust maken, is wat ik doe.
Dat is een heel andere benadering dan die van veel collega-artsen. Waarom is voor jou het geven van een reguliere behandeling met medicatie niet genoeg in dit opzicht?
Omdat ik iedere dag opnieuw ervaar dat alleen symptomen bestrijden niet voldoende is om te genezen. Ik hou van het leven en van mensen en ik ben trouw aan mezelf door te streven naar het hoogst haalbare. Ik ben altijd op zoek naar het antwoord op de vraag of iets nog mooier kan en kleur graag buiten de lijntjes. In wezen ben ik zelf de drijfveer van wat ik doe. Ik heb vanaf het eerste moment dat ik ging studeren nooit geloofd dat dit het enige is.
Dus jij miste meteen iets in de geneeskunde-opleiding?
Ik ben blijkbaar een intuïtief iemand want als ik tijdens een college aan mijn professoren vroeg ‘Waar zit je intuïtie? Hoe kun je daar contact mee maken?’, dan keken ze me aan of ik gek was geworden. Ik zei dan ‘Je kunt je toch niet alleen maar focussen op dat stukje fysieke mens waar het probleem zichtbaar is? Het probleem is toch veel groter dan die hoofdpijn, achter ieder mens zit toch een verhaal en alles heeft een oorzaak die niet per se fysiek aantoonbaar is? Daar zit de oplossing dan toch ook?’ Ik geloof oprecht dat ik zo’n andersdenkende ben in het gezondheidssysteem omdat ik vanuit mijn rol als reguliere kinderarts van binnenuit een positieve verandering kan bewerkstelligen. Zo kan ik laten zien dat deze holistische behandeling werkt. Ik ben trouw aan mezelf en bereid om met volledige aandacht te luisteren naar een ander; zo kijk ik of het mooiste dat in de mens aanwezig is naar boven kan komen.
In een interview met Arts en Leefstijl van juni 2019 zeg je het volgende: ‘Het oude paradigma van de arts die een medicijn voorschrijft werkt niet meer. We mogen breder kijken en samenwerken met onze cliënten.’ Waarom werkt dit paradigma niet meer?
Vroeger waren er met name acute klachten die een acute oplossing nodig hadden. De problemen zijn nu voornamelijk chronisch. Die kunnen niet met een quick fix worden opgelost. Bovendien was destijds de hoogleraar de baas, die bepaalde wat er gebeurde. Dat is tegenwoordig ook wel anders.
Is het jouw bewuste keuze om over ‘cliënten’ in plaats van ‘patiënten’ te spreken?
Ik geloof in een gelijkwaardige samenwerking en het woord ‘patiënt’ wordt vaak gebruikt in een slachtofferrol, dan moet de patiënt maar doen wat de dokter zegt. Ik werk gewoon heel plezierig samen met mensen die klachten hebben. Deze mensen zijn ook niet afhankelijk van mij of ondergeschikt aan mij. Dat ik dit werk toevallig meer dan 25 jaar doe is mooi meegenomen maar ik weet het niet per se beter. De meeste antwoorden zijn in jezelf aanwezig.
In datzelfde interview zeg je dit: ‘Elk mens heeft een verhaal en wanneer je daar als arts werkelijk aandacht voor hebt, dat verhaal erkent zonder het te willen oplossen, activeert het zelfhelende vermogen. De mens is geen verzameling organen waar iets mis mee kan zijn, je bent zoveel meer. Het denken, emoties en je relaties zijn ook van groot belang.’ Wat is er volgens jou voor nodig om het zelfhelende vermogen van het lichaam aan te zetten?
Dat is dus die erkenning voor dat wat er is, inclusie in plaats van exclusie. Alles wat er is in het leven wil een plek. Geluk en gezondheid, ziekte, verdriet en blijdschap, verlies; alles bij elkaar. Maar wij hebben bedacht dat we het ene wel willen en het andere niet. Maar dat kan niet. Als je uit verzet of uit weerstand niet naar iets kunt kijken wat er wel is, blijft het vechten. Zelfheling is de samenwerking van de ziel met het lichaam. Deze wordt automatisch geactiveerd als er eenheid is. Pijn, verdriet; het mag er allemaal zijn.
Hoe vaak zie jij dat het denken en de emoties een rol spelen bij het ontstaan van lichamelijke ziektebeelden?
Eigenlijk altijd. We hebben heel veel beperkende overtuigingen en wat je denkt heeft een grote invloed op je lichaam. Wanneer je steeds tegen jezelf zegt: ‘Niemand houdt van mij’ gaat je hart uiteindelijk op slot zitten met alle gevolgen van dien.
Dus bij zelfheling is het volgens jou de uitdaging dat je enerzijds moet accepteren dat je bijvoorbeeld bepaalde lichamelijke beperkingen hebt maar dat je anderzijds niet daarin mag blijven hangen?
Erkennen betekent niet erin gaan zwemmen of je beperkingen worden. Je hebt een beperking maar je bent niet je beperking. Het probleem is dat we ons identificeren met onze ziekte en daardoor worden we een patiënt die ziek is en niets meer kan, een slachtoffer. Maar dat is niet waar. Je kunt je altijd afvragen: hoe kan ik ermee omgaan, wat kan ik zelf doen of verbeteren en wat is er mogelijk? Je kunt als het ware als een toeschouwer kijken naar je eigen situatie en je dan afvragen: wat is het patroon? Heel veel dingen gebeuren jaar in, jaar uit. We hebben namelijk maar een aantal lessen te leren in dit leven en we zijn vrij hardnekkig in het niet kunnen of willen zien daarvan. Als er iets naars gebeurt zetten we er meestal meteen een overleefmechanisme voor. Daarmee kun je weliswaar verder, maar wat je dan in essentie doet is een stuk van jezelf blokkeren. Er ontstaat een signaal naar je afweersysteem in de darmen waardoor er een vecht-, vlucht- of bevriesreactie plaatsvindt. Als deze situatie langere tijd voortduurt, ontstaat er een overbelasting van het immuunsysteem en komen de fysieke klachten uiteindelijk vanzelf. Vandaar dat ik zoveel aandacht geef aan het denken en de emoties. Je kunt daarin alleen verandering aanbrengen als je contact maakt met je eigen binnenwereld en dat doe je door rust te nemen en meditatie, mindfulness, yoga en zelfcompassie te beoefenen Dat is de enige manier om te helen want anders blijf je in je eigen negatieve patroon gevangen.
Op je website staat dat je naast medische, reguliere behandeling ook advies en begeleiding geeft op het gebied van voeding, ademhaling, stressvermindering, slapen, bewegen, rusten, herprogrammeren van je denkpatronen en overtuigingen en transformatie van (onderdrukte) emoties. Hoe pak je dit herprogrammeren van denkpatronen en overtuigingen aan?
Dat doe ik door mensen te leren om bij of na een meditatie in plaats van ‘Ik kan het niet’, tegen je denkgeest te zeggen ‘Ik kan het wel’ of ‘Ik kan alles’. Tijdens een meditatie maak je contact met wie je werkelijk bent en dat is ook de plek waar transformatie kan plaatsvinden. In het begin gelooft je denkgeest dit nog niet maar als je dit vroeg in de ochtend doet, kun je jezelf herprogrammeren. Dat komt omdat je denkgeest dan openstaat voor verandering dankzij het feit dat je limbische systeem (dat deel van de hersenen dat betrokken is bij emotie, motivatie, genot en het emotioneel geheugen, redactie) dan heel actief is. Wanneer je positief over jezelf denkt en van jezelf houdt, kan vervolgens iemand anders van je houden. Als je daarentegen in je beperkende overtuigingen blijft hangen trek je alleen maar mensen aan die je daarin zullen bevestigen. En daardoor denk je ‘Zie je nou wel, ik kan het niet!’ en is de vicieuze cirkel compleet.
Er wordt steeds meer geschreven en gepraat over het leaky gut syndrome waarbij een verhoogde doorlaatbaarheid van de darmwand allerlei schadelijke gevolgen zou hebben. Volgens reguliere artsen bestaat dit fenomeen echter niet. Hoe sta jij hierin?
Alleen bij de zogeheten microvillus inclusie ziekte, een heel zeldzame erfelijke darmziekte, heb je officieel een lekkende darm, dat is ook fysiek aantoonbaar. Dan is de afstand tussen de microvilli (vlokkige aanhangsels of microscopische uitstulpingen die zich op de wand van de dunne darmvlok bevinden en van waaruit het met voedingsstoffen verrijkte bloed naar de lever wordt vervoerd; deze uitstulpingen zijn alleen met een hele sterke elektronenmicroscoop te zien, redactie) te groot waardoor er stoffen uit de dunne darm lekken. In alle andere gevallen is dit formeel niet zo.
De nuance die ik daarbij wel wil maken is dat ik wel degelijk geloof en ook in de praktijk zie dat er een overbelasting van het immuunsysteem van je darm kan ontstaan waardoor je darm minder goed functioneert. Bij onderzoek zie je dan dat de darmvilli gewoon naast elkaar liggen waardoor er anatomisch niets lekt. Maar leaky gut kan een functioneel probleem zijn omdat je bijvoorbeeld op bepaalde voedingsmiddelen niet goed reageert waardoor de darm overgevoelige reacties kan vertonen. Dit kan zich dan uiten in een functionele beperking.
Je hebt onder meer wetenschappelijk onderzoek gedaan naar het effect van yoga en meditatie op darmproblematiek en functionele buikpijn. Welke bevindingen zou je met ons willen delen?
Een van de conclusies was dat wanneer je yoga en meditatie toepast, er minder fysieke klachten zijn en je zelf meer de regie krijgt. Uit die onderzoeken kwam ook naar voren dat er dankzij yoga en meditatie significant minder schoolverzuim is en dat de kwaliteit van leven en het welzijn erdoor verbetert.
Jij geeft aan dat je kinderen wilt behandelen vanuit een bredere holistische benadering omdat het positieve effecten heeft op zowel langdurige lichamelijke klachten als op welzijn. Wat zijn die effecten dan ten opzichte van reguliere behandeling?
Door zo’n holistische benadering voelen kinderen zich niet meer afhankelijk van de dokter want het kind of de jongere speelt de hoofdrol in de behandeling. Ook is de behandelingsduur doorgaans vrij kort omdat de fysieke klachten vrij snel over gaan. Kinderen voelen zich tevens gehoord en leren bovendien hoe ze hun talenten ten volle kunnen benutten. Daar worden ze blij en energiek van. Daardoor zijn ze ook in staat om weer terug naar school of werk te gaan.
Zie jij dat meer collega-specialisten een holistische benadering van geneeskunde toepassen of ondersteunen?
Ja, zeker bij jonge artsen die open staan voor een bredere kijk op gezondheid. Er zijn ook veel collega’s die aan mij doorverwijzen. En ik hoor geregeld van collega’s dat ze mijn werkwijze mooi en complementair vinden of dat ze deze werkwijze zelf willen leren. Ik lever graag een bijdrage aan onderwijs over holistische gezondheidszorg.
Pas je ook weleens visualisaties en medische hypnose toe bij buikklachten van je cliënten?
Zeker. Het gebruik maken van je voorstellingsvermogen en fantasie in de vorm van visualisaties is een mooie methode om resultaten op dit vlak te boeken. Ik werk met darmproblemen en die hebben een direct effect op het immuunsysteem. Wanneer er visualisaties worden gedaan heeft dit een positief effect op fysieke klachten. Daar gaat het uiteindelijk om. Maar meditatie, contact maken met wie je werkelijk bent, heeft meer impact dan visualisaties.
Pas je ook zelf visualisatie en meditatie toe?
Ja, zoals ik werk leef ik. De manier waarop ik met anderen omga, is ook de wijze waarop ik met mezelf omga. Dus vanuit zachtheid, begrip en compassie. Door visualisatie creëer je je eigen bestemming en met meditatie heb je invloed op de weg daarnaar toe. Ik geloof in walk your talk, anders ben je niet geloofwaardig.
Jouw intake duurt een heel uur in plaats van 15 minuten, zoals gebruikelijk voor een consult in het ziekenhuis. Is jouw werkwijze dan niet veel duurder?
Nee, want ik krijg precies hetzelfde betaald als bij een intake in het ziekenhuis maar ik kies er zelf voor om daar drie kwartier langer gratis voor te werken. De vergoedingen voor medische behandelingen (dbc’s) staan landelijk vast.
Zijn de kosten bij een holistische behandeling dan uiteindelijk lager?
Ja, ik heb dat uitgerekend. Bij de behandeling van 100.000 kinderen met chronische buikpijn levert een holistische behandeling 4,8 miljoen euro op aan kostenbesparing. Een eventuele vermindering van de noodzakelijke medicatie is hierbij nog niet meegeteld, noch klinische opnames. Dat komt omdat zowel de diagnostiek als de behandeling korter is en ik enkel poliklinische behandelingen doe in plaats van de erg dure klinische opnames.
Tenslotte: wat is jouw advies aan iedereen die graag zo gezond mogelijk blijft?
Wanneer je goed oplet wat je energie geeft en wat je energie kost, kun je daar je beslissingen op afstemmen. Gezond eten, voldoende bewegen en je emoties kunnen hanteren betekent dat je op een vriendelijke manier met jezelf omgaat. Er zijn zoveel emotionele problemen zoals somberheid, oververmoeidheid, angstklachten, eenzaamheid en verslavingen, dat zijn duidelijke signalen. Wanneer er problemen met emoties zijn, wens ik je dat een expert de oorzaak behandelt zodat je leert wat je beter past in plaats van je emoties te onderdrukken.
Ieder mens gun ik dat ze de beste vriend van zichzelf zijn en een liefdevolle relatie met zichzelf hebben. Dan is het ook gemakkelijker om je te verhouden tot de wereld waarin we leven en gezonde relaties met anderen aangaan. Zo hoef je je ook niet meer te verschuilen achter allerlei maskers of rollen maar kun je gewoon zijn wie je bent. Dat komt je gezondheid, zowel geestelijk als lichamelijk, ten goede. Je gezond voelen begint in jezelf.
Lees Interacties